تغذیه مناسب و استفاده از خوراک با کیفیت، ستون فقرات هر واحد دامداری و پرورش طیور موفق است. انتخاب محصولات خوراکی مناسب نه تنها سلامت و رفاه حیوانات را تضمین می کند، بلکه به طور مستقیم بر بازده تولید، کیفیت محصولات (شیر، گوشت، تخم‌مرغ) و در نهایت سودآوری کسب و کار شما تأثیرگذار است. در این راهنمای جامع، به معرفی بهترین محصولات مناسب خوراک دام و طیور می پردازیم تا شما بتوانید با آگاهی کامل، بهترین انتخاب ها را برای گله یا رمه خود داشته باشید.
فهرست مطالب
چرا انتخاب خوراک با کیفیت برای دام و طیور حیاتی است؟
استفاده از خوراک دام و طیور با کیفیت و متعادل نه تنها به افزایش بهره وری از طریق رشد سریع تر دام های پرواری، افزایش تولید شیر، تخم‌گذاری بالاتر و بهبود چشمگیر ضریب تبدیل غذایی کمک می کند، بلکه سلامت کلی حیوانات را نیز تضمین کرده و مقاومت آن ها را در برابر بیماری ها و عوامل بیماری زا افزایش می دهد.
خوراک دام و طیور معمولاً از ترکیب متنوعی از مواد اولیه تشکیل می شود که هر کدام نقش خاصی در تأمین نیازهای غذایی حیوان دارند. این اجزا شامل منابع انرژی، منابع پروتئین، علوفه و فیبر، مواد معدنی و ویتامین ها، و افزودنی ها هستند.
معرفی بهترین محصولات و مواد اولیه مناسب خوراک دام و طیور
حال به سراغ معرفی دسته های اصلی محصولات خوراکی مناسب برای دام و طیور می رویم:
۱. منابع انرژی:
این دسته، کربوهیدرات ها و چربی های لازم برای تأمین انرژی مورد نیاز فعالیت های حیاتی، رشد، تولید و حفظ حرارت بدن حیوان را فراهم می کنند.
-
غلات (ذرت، جو، گندم):
در جیره غذایی دام و طیور، غلات مانند ذرت، جو و گندم از منابع اصلی تامین انرژی محسوب می شوند که برای رشد و بهره وری حیوانات ضروری هستند. ذرت به عنوان یکی از رایج ترین و بهترین منابع انرژی برای خوراک دام و طیور شناخته می شود که با انرژی بالا و قابلیت هضم خوب، به صورت دان، آرد یا فرآوری شده مانند فلیک و میکرونیزه مصرف می شود و انواع آن شامل ذرت دامی و ذرت با کیفیت بالا نظیر ذرت مدال یا مدلل است.
جو نیز منبع انرژی خوبی است، هرچند انرژی آن کمی کمتر از ذرت بوده و با فیبر بیشتر، گزینه مناسبی برای دام های نشخوارکننده محسوب می شود؛ این غله که گاهی به صورت جو دولتی نیز عرضه می گردد، اغلب بر اساس قیمت و دسترسی به عنوان جایگزین جو و ذرت در جیره استفاده می شود.
گندم نیز منبع انرژی مطلوبی فراهم می‌کند، اما به دلیل احتمال ایجاد مشکلات گوارشی، به خصوص در طیور، و نیاز به رعایت نکات خاص برای جلوگیری از اسیدوز در بره پرواری، مصرف آن معمولاً با محدودیت هایی همراه است. انتخاب و استفاده صحیح از این غلات در ترکیب خوراک دام و طیور، نقش کلیدی در سلامت و عملکرد بهینه آن ها دارد.
-
تفاله ها و محصولات فرعی:
با استفاده از منابع خوراک دام و طیور متنوع، می توانید جیره غذایی بهینه ای برای حیوانات خود فراهم کنید. تفاله چغندر قند و تفاله سیب، شامل تفاله میکس هفت میوه، منابع عالی فیبر قابل هضم و کربوهیدرات هستند که به صورت خشک یا تر در تغذیه دام های نشخوارکننده به کار می روند.
تفاله ذرت الکل گیری شده (DDGS)، محصول فرعی تولید اتانول، منبع انرژی و پروتئین متوسطی برای دام و طیور است، در حالی که پودر هسته خرما نیز فیبر و انرژی مورد نیاز را تأمین می کند.
۲. منابع پروتئین:
پروتئین ها برای رشد بافت های عضلانی، تولید شیر و تخم‌مرغ، ساخت آنزیم ها و هورمون ها ضروری هستند.
- کنجاله ها (Oilseed Meals):
در تهیه خوراک دام و طیور، منابع پروتئین گیاهی متنوعی مورد استفاده قرار می گیرند؛ کنجاله سویا به عنوان رایج ترین و بهترین منبع، پروتئین با کیفیت بالا و تعادل اسید های آمینه مناسبی را فراهم می کند که حتی نوع خارجی آن نیز به دلیل کیفیت مورد توجه است.
کنجاله آفتابگردان نیز منبع پروتئین است، هرچند کیفیت آن کمی پایین تر از سویا بوده و فیبر بیشتری دارد. کنجاله پنبه دانه نیز پروتئین ارائه می دهد اما به دلیل وجود گوسیپول، مصرف آن به خصوص در دام های جوان و تک معده‌ای ها نیازمند محدودیت است؛ همچنین، کنجاله کنجد به عنوان یکی دیگر از منابع پروتئینی در خوراک دام و طیور در برخی مناطق کاربرد دارد.
بیشتر بخوانید:
علت کابوس شبانه
-
منابع پروتئین حیوانی:
پودر گوشت (Meat Meal) که محصول جانبی فرآوری لاشه حیوانات اهلی است، به عنوان منبع غنی پروتئین و برخی مواد معدنی شناخته می شود و در دو نوع پودر گوشت دامی و پودر گوشت طیوری موجود است؛ اما لازم است استفاده از آن با رعایت کامل مقررات بهداشتی صورت پذیرد تا سلامت گله تضمین شود.
همچنین، پودر ماهی (Fish Meal) یک منبع عالی از پروتئین با کیفیت بالا و اسیدهای چرب ضروری امگا ۳ محسوب می شود که به خصوص برای رشد و سلامت طیور و حیوانات جوان بسیار مفید است. انتخاب و استفاده صحیح از این مکمل های پروتئینی می تواند به بهبود عملکرد و بهره وری در صنعت دام و طیور کمک شایانی نماید.
۳. علوفه و منابع فیبر:
علوفه های حیاتی در این دسته شامل یونجه، یکی از بهترین منابع پروتئین و فیبر قابل هضم که به صورت یونجه خشک یا سیلاژ یونجه استفاده می شود، و کاه به عنوان منبع اصلی فیبر غیرقابل هضم برای پر کردن شکمبه هستند.
سیلاژ، مانند سیلاژ ذرت علوفه ای درجه یک، یک خوراک تخمیر شده مهم است که انرژی و فیبر مورد نیاز دام را تامین کرده و اغلب جزئی از خوراک کامل تخمیری (TMR) محسوب می شود.
۴. افزودنی ها و مکمل ها:
مواد معدنی ویژه دام و طیور و انواع ویتامین ها برای سلامت عمومی، متابولیسم و تولیدمثل حیوانات ضروری هستند؛ به عنوان مثال، صدف معدنی منبع مهمی برای کلسیم در خوراک طیور محسوب می شود.
همچنین، اسید های آمینه سنتتیک مانند لیزین (لیزین) دام و طیور، متیونین ویژه دام و طیور و والین ویژه دام، به بالانس پروفایل پروتئینی جیره، به‌خصوص در خوراک طیور و خوک کمک شایانی می کنند. استفاده از پروبیوتیک ها و پری بیوتیک ها سلامت دستگاه گوارش و جذب مواد مغذی را بهبود می بخشد، در حالی که آنزیم ها به هضم بهتر ترکیبات خاص خوراک کمک می کنند.
برای مقابله با سموم قارچی، سموم گیرهایی مانند بنتونیت ویژه دام و طیور به جیره افزوده می شوند و آنتی‌اکسیدان ها نیز از فساد خوراک جلوگیری می کنند.
۵. خوراک های کامل و کنسانتره ها:
- خوراک کامل (TMR – Total Mixed Ration): مخلوطی کاملاً بالانس شده از تمام اجزای جیره (علوفه، غلات، کنجاله‌ها، مکمل‌ها و افزودنی‌ها) است که به خصوص در گاوهای شیری برای اطمینان از مصرف متعادل مواد مغذی در هر لقمه استفاده می‌شود. خوراک کامل (TMR) ویژه دام یک رویکرد نوین در تغذیه نشخوارکنندگان است.
- کنسانتره (Concentrate): مخلوطی غنی از پروتئین، انرژی، مواد معدنی و ویتامین‌ها است که به عنوان مکمل در کنار علوفه یا سایر منابع انرژی پایه به دام داده می‌شود.
عوامل موثر بر کیفیت خوراک دام و طیور
شناخت محصولات مناسب کافی نیست؛ باید به کیفیت آن ها نیز توجه کنید. عوامل موثر بر کیفیت خوراک دام و طیور عبارتند از:
- کیفیت مواد اولیه: استفاده از غلات، کنجاله ها و علوفه تازه، عاری از کپک، سموم قارچی و آفات.
- آنالیز مواد تشکیل دهنده: اطمینان از اینکه ترکیب مواد مغذی در خوراک با استاندارد ها و نیازهای حیوان مطابقت دارد. آنالیز مواد تشکیل دهنده خوراک دام و طیور برای این منظور ضروری است.
- فرآوری مناسب: آسیاب کردن، مخلوط کردن، و فرآیند هایی مانند پلت کردن یا فلیک کردن می تواند بر قابلیت هضم و کیفیت خوراک تأثیر بگذارد. فلیک یا میکرونایز کردن غلات (مانند ذرت) می تواند هضم نشاسته را به خصوص در دام های جوان بهبود بخشد، اما بحث فلیک یا میکرونایز کدام یک مناسب تر است، به نوع حیوان و هدف تغذیه بستگی دارد.
- بهداشت و سلامت: عاری بودن خوراک از باکتری های بیماری‌زا، ویروس ها و سموم. استاندارد خوراک دام و طیور شامل دستورالعمل‌های بهداشتی است.
- بسته بندی و حمل و نقل: محافظت از خوراک در برابر رطوبت، آلودگی و آفات.
- شرایط نگهداری: نگهداری خوراک در مکان خشک، خنک و دارای تهویه مناسب برای جلوگیری از فساد.
چگونه بهترین خوراک را برای گله خود انتخاب کنیم؟
برای اطمینان از کیفیت خوراک دام و طیور، باید از تامین کنندگان معتبر خرید کرده و با روش تشخیص خوراک با کیفیت، مانند بررسی ظاهری و بو، از سلامت محصولات مطمئن شوید؛ در نهایت، انتخاب هوشمندانه نیازمند توجه به نسبت هزینه به فایده و محاسبه بازده تولیدی است، زیرا گران ترین خوراک همیشه منجر به بالاترین سود بره پرواری در سال ۱۴۰۳ یا سود هر راس گوساله پرواری در یک دوره پرواربندی نمی شود.
نتیجه گیری
تغذیه صحیح و استفاده از بهترین محصولات مناسب خوراک دام و طیور، سرمایه گذاری بلندمدتی است که تأثیر مستقیمی بر سلامت حیوانات، بهره وری مزرعه و سود آوری شما دارد. با شناخت مواد اولیه اصلی، افزودنی های مهم و عوامل موثر بر کیفیت، می توانید جیره هایی متعادل و اقتصادی تهیه کنید.
با انتخاب هوشمندانه خوراک، راه را برای موفقیت و پایداری کسب و کار دامداری و پرورش طیور خود هموار کنید.
دیدگاهتان را بنویسید