اختلال نافرمانی مقابله‌ای (Oppositional Defiant Disorder) یک اختلال رفتاری است که در آن فردا به شدت مقاومت و معانعت در برابر اشخاص و موقعیت‌هایی که به نظر آن ها ناروا یا ناعادلانه هستند نشان می دهند. این اختلال می تواند برای خانواده، دوستان و محیط اجتماعی فرد آسیب‌های جدی ایجاد کند و در صورت عدم درمان، ممکن است به اختلالات رفتاری و عاطفی بزرگتری نظیر اختلال کمبود توجه ، فزون فعالیت (ADHD) و اختلال رفتار نوجوان (Conduct Disorder) منجر شود.
در این مطلب از روانکده به بررسی علت ها، علائم و درمان اختلال نافرمانی مقابله ای می پردازیم در ادامه با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
شناخت اختلال نافرمانی مقابله ای
اختلال نافرمانی مقابله ای (Oppositional Defiant Disorder) به عنوان یک اختلال رفتاری در دسته ی اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان قرار می گیرد. افراد مبتلا به این اختلال به شدت مقاومت و معانعت در برابر خواسته ها، درخواست‌ها و قوانین دیگران نشان می دهند. آنها اغلب بدون دلیل منطقی و بر اساس عواطف خود عمل می کنند و به طور مداوم با دیگران در مقابله هستند.
به طور کل این اختلال در دوره ی کودکی و نوجوانی آغاز می شود و ممکن است با گذر زمان تشدید یابد. علائم و نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله ای شامل بی احترامی، خشونت، مقاومت و معانعت، سرکوب درونی و اغلب افسردگی و اضطراب است.
در بسیاری از موارد، عوامل مختلفی مانند ژنتیک، محیط و تجربه های کودکی ممکن است نقش مهمی در ایجاد این اختلال داشته باشند. به همین دلیل، تشخیص و درمان اختلال نافرمانی مقابله ای باید توسط متخصصین روانشناسی یا پزشکان متخصص درمان اختلالات رفتاری انجام شود.
برای داشتن اطلاعات بیشتر در رابطه با اختلال شخصیت خودشیفته کلیک کنید.
علل و عوامل خطر ابتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای
علل و عوامل خطر ابتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای بسیار پیچیده و گاهی اوقات ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و رفتاری است. در زیر به برخی از این عوامل پرداخته ایم :
ژنتیک : مطالعات نشان داده اند که وجود اختلال نافرمانی مقابله ای در یکی از خانوادهای فرد، می تواند بیشتر احتمال ابتلا به این اختلال در افراد دیگری از آن خانواده را افزایش دهد.
محیط : محیط زندگی کودکان، شامل خانواده، مدرسه و فرهنگ جامعه، می‌تواند در توسعه ی این اختلال تأثیرگذار باشد. برای مثال، فرزندانی که در خانواده‌هایی با پدر و مادری دارای روابط بد با هم بزرگ می‌شوند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای قرار دارند.
رفتارهای غیرمناسب پدر و مادر : روابط نامناسب و نادرست پدر و مادر با فرزندان خود می تواند به عنوان یک عامل خطر برای ایجاد اختلال نافرمانی مقابله‌ای در فرزندان عمل کند.
عدم مهارت های ارتباطی : فرزندانی که نمی توانند به درستی با دیگران ارتباط برقرار کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای قرار دارند.
مشکلات رفتاری در کودکی : کودکانی که در سنین کمتر از 5 سالگی مشکلات رفتاری داشته اند، ممکن است بعدها نیز در معرض خطر ابتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای قرار بگیرند.
عوامل ژنتیکی : در بسیاری از موارد، اختلال نافرمانی مقابله‌ای به دلیل وراثت یا ژنتیک بودن ممکن است ایجاد شود.
عوامل محیطی : عوامل محیطی مانند تغذیه نامناسب، بیش‌فعالی، مصرف مواد مخدر و زمانی که در شرایط استرس‌زا هستیم ممکن است در افزایش ابتلا به این اختلال تأثیرگذار باشند.
عوامل رفتاری : رفتارهای نامناسب مانند خودمختاری بیش از حد، سرزنش و شدیدتر شدن رفتارهای نامطبوع فرزندان می‌توانند علت این اختلال باشند.
برای داشتن اطلاعات بیشتر در رابطه با اختلال اسکیزویید چیست ؟ کلیک کنید .
عوامل مرتبط با محیط زندگی : محیطی که در آن زندگی می‌کنیم ممکن است در ابتلا به این اختلال تأثیرگذار باشد. مثلاً، فردی که در یک محیط خانوادگی ناپایدار و پر از تنش و اختلاف زندگی می کند، احتمالاً بیشتر در معرض این اختلال قرار دارد.
عوامل مرتبط با فرد : اختلالات دیگر روحی، مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب، می توانند به این اختلال مرتبط باشند.
در کل، عواملی که می توانند به ابتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای مرتبط باشند، بسیار پیچیده هستند و بهتر است با یک متخصص روانشناسی یا روان پزشک مشورت کنید تا بتوانند بهترین راهکارها را برای درمان این اختلال به شما پیشنهاد دهند.
بیشتر بخوانید:
آشنایی با بهترین مرکز روانشناسی کودکان در تهران
علائم و نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله ای
اختلال نافرمانی مقابله ای با یک سری علائم و نشانه‌هایی همراه است که به طور کلی شامل سه دسته علائم رفتاری، شناختی و احساسی می شود. در ادامه به بررسی این علائم پرداخته می شود :
علائم رفتاری : افرادی که از اختلال نافرمانی مقابله ای رنج می برند، دارای علائم رفتاری متعددی هستند. این علائم شامل عدم توانایی در حفظ برنامه و زمان بندی، ناتوانی در پایان دادن کارها، تکرار کارها، عدم توانایی در تنظیم هیجانات، ناتوانی در کنترل خشم و تعریف مجدد مفهوم تعهد می‌باشد.
علائم شناختی : علائم شناختی اختلال نافرمانی مقابله ای شامل عدم توانایی در حافظه کوتاه مدت و بلند مدت، ناتوانی در سازماندهی اطلاعات، عدم توانایی در برنامه ریزی و تعیین اولویت ها، ناتوانی در توجه و تمرکز، اشتباه در تخمین زمان و توانایی در درک مفاهیم پیچیده می‌شوند.
برای داشتن اطلاعات بیشتر در رابطه با اختلال یادگیری چیست؟ کلیک کنید .
علائم احساسی : افرادی که از اختلال نافرمانی مقابله ای رنج می برند، دارای علائم احساسی مانند ناراحتی ، نگرانی ، خجالت ، ناامیدی، ترس و افسردگی هستند. این افراد به طور مداوم تحت فشار احساسی قرار دارند و عدم کنترل بر روی احساساتشان باعث شده که احساسات آنها به سرعت تغییر کند و از کنترل خارج شود.
مهم است توجه داشت که علائم و نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای در همه افرادی که به اختلال نافرمانی مقابله ای مبتلا هستند ، یکسان نیست .
در ادامه به برخی از علائم دیگر اختلال نافرمانی مقابله ای می پردازیم :
- ناتوانی در کنترل خشم و خلق و خوی منفی
- احساسات پریشان کننده و تنش در برابر تحمل فشارهای روزمره
- عدم توانایی در حفظ تمرکز و تمایل به انجام فعالیت‌های نامناسب
- مشکلات در نظم دهی و برنامه ریزی
- ناتوانی در کنترل شدت و طولانی مدت بیماری‌های جسمی
- نگرانی و استرس زیاد در ارتباط با مسائل زندگی روزمره
به طور کلی، افرادی که از اختلال نافرمانی مقابله ای رنج می برند، دچار مشکلاتی هستند که می تواند تأثیر عمیقی بر روابط، شغل و کیفیت زندگی آنها داشته باشد. بنابراین، درمان به موقع و صحیح این اختلال می‌تواند مشکلات روانی و اجتماعی آن را بهبود بخشد.
تشخیص اختلال نافرمانی مقابله‌ای
تشخیص اختلال نافرمانی مقابله‌ای باید توسط یک متخصص روانپزشک یا روانشناس با تجربه صورت گیرد. برای تشخیص این اختلال، معمولاً از ابزارهای ارزیابی اختصاصی استفاده می شود که شامل مصاحبه با بیمار، پرسشنامه‌هایی که علائم این اختلال را سنجیده و مشاهده رفتاری و عاطفی بیمار است.
همچنین، برای تشخیص دقیق تر اختلال نافرمانی مقابله ای، ممکن است نیاز به انجام آزمایش های پزشکی نیز باشد تا بررسی شود که آیا علائم بیماری روانی به دلیل مشکلات فیزیکی دیگری مانند آسیب های مغزی و یا اختلالات تیروئیدی نیست.
اگرچه تشخیص درست و موثق این اختلال به سختی میسر است ، اما با دریافت درمان مناسب و به موقع ، بسیاری از افراد مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای می توانند بهبود یابند و از علائم و مشکلات آن کاسته شود.
درمان اختلال نافرمانی مقابله‌ای
درمان اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD) به شدت به وابسته به میزان و شدت علائم بیماری است و بسته به نیاز فرد، می‌تواند شامل روش های روان درمانی، رفتاردرمانی و در برخی موارد، داروهای روان پزشکی باشد. درمان ODD باید به صورت یکجا با درمان بیش فعالی کمبود توجهی (ADHD)، اضطراب، افسردگی و هر نوع مشکل روانشناختی دیگری که ممکن است بیمار دارای آن باشد، انجام شود.
درمان های روان درمانی، مانند تحلیل رفتاری، روان درمانی فرا شناختی و روان درمانی خانواده، به عنوان یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمان ODD مطرح هستند. در این روش‌ها، فرد با اختلال به کمک تمرینات، شناخت هیجانات و روابط برقرار کردن با دیگران آموزش داده می‌شود.
از جمله درمان‌های رفتار درمانی می‌توان به مدیریت رفتار و تعامل‌های اجتماعی، آموزش مهارت‌های اجتماعی و مهارت‌های حل مسئله اشاره کرد.
در مواردی که علاوه بر ODD، بیمار دارای علایم بیش فعالی کمبود توجهی (ADHD) نیز باشد، ممکن است از داروهای روان پزشکی به عنوان تکمیلی به درمان رفتاردرمانی استفاده شود.
اهمیت رعایت و پایبندی به برنامه درمانی توسط بیمار و خانواده بسیار مهم است و ممکن است برای دستیابی به نتیجه ی بهتر و موثرتر، نیاز به همکاری بیمار و خانواده با پزشک و تیم درمانی باشد.
کلام آخر
اختلال نافرمانی مقابله ای ممکن است برای افرادی که با آن مبتلا هستند، مشکلات جدی در زندگی روزمره به وجود آورد. با این حال، شناخت و درمان این اختلال می تواند بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی افراد مبتلا به آن داشته باشد. برای تشخیص صحیح و درمان مناسب اختلال نافرمانی مقابله‌ای، مشاوره از متخصصین مربوطه حائز اهمیت است .
دیدگاهتان را بنویسید