از کجا بفهمم شوهرم اسپرمش ضعیفه یا سالمه؟

اگر قصد بچه دار شدن دارید و  یا پس از یکسال با وجود داشتن رابطه جنسی منظم و محافظت نشده؛ بارداری حاصل نشده و این موضوع برایتان دغدغه شده است؛ باید از سلامت باروری خود و شوهرتان اطمینان حاصل کنید. باروری یک مرد به سلامت و کیفیت اسپرم او وابسته است؛ در این مطلب از سایت روانکده در مورد اسپرم ضعیف و اسپرم سالم و عوامل تأثیر گذار در سلامت اسپرم؛ اطلاعات دقیقی خدمت شما ارائه خواهیم داد.

چه عواملی روی سلامتی اسپرم تأثیر می گذارند؟

به طور کلی داشتن سبک زندگی سالم و تغذیه نقش بزرگی در باروری مردان دارند و با رعایت کردن موارد ساده ای می توانند اسپرم های سالمی داشته باشند و قدرت باروری خود را تقویت کنند. چند مورد از مهم ترین عواملی که شانس تولید اسپرم های سالم را در مردان افزایش می دهند عبارتند از:

• داشتن رژیم غذایی سالمی که حاوی آنتی اکسیدان فراوان باشد؛ ازجمله مصرف میوه ها و سبزیجات بسیار در سلامتی اسپرم ها موثر خواهد بود.
• حفظ تناسب وزنی رابطه مستقیمی با سلامت اسپرم ها دارد؛ به طوری که با افزایش وزن؛ تعداد اسپرم ها و حرکت آنها کاهش می یابد.
• استرس در ترشح هورمون های جنسی مردان تأثیر منفی می گذارد و در تولید اسپرم اختلال ایجاد می کند؛ بنابراین مدیریت استرس و خونسرد بودن برای داشتن اسپرم سالم حیاتی است.
• ورزش و داشتن فعالیت بدنی منظم سطح هورمون ها و آنزیم های آنتی اکسیدان بدن را تنظیم می کند و به این ترتیب باعث می شود فرد اسپرم سالم تری داشته باشد.
• عفونت های مقاربتی همچون سوزاک و اچ آی وی؛ به اسپرم آسیب وارد می کنند؛ برای محافظت خود در برابر این عفونت ها از داشتن شرکای جنسی متعدد بپرهیزید و در صورت عدم اطمینان از سلامت جنسی طرف مقابلتان حتما در رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.
• مصرف سیگار، مواد مخدر یا الکل باعث می شود تولید هورمون تستوسترون و اسپرم در مردان کاهش یابد؛ بنابراین ترک سیگار و الکل برای باروری مردان تأثیر مناسبی خواهد داشت.
• نتایج برخی از تحقیقات حاکی از تأثیر منفی روان کننده های جنسی بر روی اسپرم هستند؛ لذا پیشنهاد می شود در طول رابطه جنسی از روان کننده ها اجتناب کنید و در صورت لزوم از روغن های طبیعی مثل روغن بچه یا روغن کانولا استفاده نمایید.
• مصرف برخی داروها از جمله داروهای ضد افسردگی، استروئیدهای آنابولیک ، برخی آنتی بیوتیک ها ، متادون ، ضد آندروژن ها و تستوسترون تزریقی بر کیفیت اسپرم تأثیر می گذارند.
• تماس و قرار گرفتن در معرض مواد و سموم شیمیایی و سرب موجب کاهش کمیت و کیفیت اسپرم می شود. لذا در مواردی که شغل فرد با مواد شیمیایی درگیر است؛ رعایت نکات ایمنی و داشتن تجهیزات ایمن توصیه می شود.
• از آنجایی که گرما و افزایش دمای کیسه بیضه ها؛ باعث اختلال در عملکرد اسپرم می شود؛ کنترل جریان هوا  و دمای بیضه ها اهمیت دارد و برای این امر بهتر است از لباس زیر گشاد استفاده شود و حضور در مکان هایی مثل سونا و جکوزی و تابش مستقیم و بیش از حد آفتاب محدود شود.
• استفاده از مکمل ها و ویتامین ها از جمله: ویتامین های D ، C ، E ، کوآنزیم Q10 و سلنیوم در قدرت تحرک اسپرم تأثیر خوبی می گذارند.
• به بیماران سرطانی که قصد بچه دار شدن دارند؛ پیشنهاد می شود برای ذخیره اسپرم قبل از شروع شیمی درمانی اقدام کنند؛ زیرا پرتو درمانی می تواند تولید اسپرم را مختل کرده و در موادی موجب ناباروری دائمی در فرد شود.

مطلب مرتبط: آیا متادون باعث ناباروری می شود؟

دلایل ضعیف بودن اسپرم چیست؟

علاوه بر عواملی که در بالا ذکر شد؛ می توانیم دلایلی را که موجب ضعیف بودن اسپرم می شوند به دو دسته مسائل پزشکی و شرایط محیطی تقسیم بندی کنیم:

• مسائل و مشکلات پزشکی

برخی بیماری ها و داروها سلامت اسپرم ها و باروری مردان را با اختلالاتی مواجه می کنند که در ادامه چند مورد را بیان می کنیم:

واریکوسل

امروزه بیماری واریکوسل که موجب اختلالات وریدی در سیاهرگ های داخل کیسه بیضه می شود؛ به اصلی ترین دلیل ضعیف شدن اسپرم مردها تبدیل شده است. برای کسب اطلاعات دقیق در مورد این مشکل پیشنهاد می کنیم مطلب از کجا بفهمم شوهرم واریکوسل داره؟ را مطالعه بفرمایید.

مشکلات انزال

بیماری دیابت و آسیب دیدن ستون فقرات باعث می شوند فرآیند انزال در فرد مختل شود و با وجود تولید اسپرم سالم؛ مایع منی در داخل مثانه تخلیه شود و شانش باروری فرد کم شود.

برخی سرطان ها و تومورها

سرطان هایی که بیضه ها را مورد هدف قرار می دهند با ایجاد اختلال در ترشح هورمون ها و ایجاد انسداد در مسیر انتقال اسپرم؛ سلامت اسپرم را به خطر می اندازند.

عدم تعادل در سطح هورمون های جنسی

سه غده هیپوتالاموس ، هیپوفیز و بیضه با یکدیگر در ساختن اسپرم همکاری می کنند و اختلال در عملکرد هر غده؛ روی ترشح هورمون های مورد نیاز برای تولید اسپرم سالم اثر می گذارد.

اختلال و ناهنجاری در مجاری انتقال اسپرم

به هر دلیلی ممکن است مجاری که اسپرم را منتقل می کنند؛ دچار مشکل شوند و به این ترتیب اسپرم تولید شده در مسیر باروری با شکست روبرو شود.

مشکلات کرورموزومی

مشکلاتی که در موقع شکل گیری جنین به وجود می آیند می توانند موجب اختلالات کروموزومی مادرزاد در فرد شوند و عملکرد سیستم تناسلی او را مختل کنند.

شرایط محیطی

قرار گرفتن در معرض رنگ ها و مواد شیمیایی، سرب و شبه فلزها ، اشعه ایکس و مواد رادیواکتیو ، دمای بیش از حد بیضه ها و مصرف دخانیات و الکل می توانند سلامتی اسپرم را با مشکلاتی مواجه کنند.

مطلب مرتبط: مراحل بچه دار شدن با عکس بدون سانسور

نشانه های ضعیف بودن اسپرم چیست؟

اگر تعداد اسپرم ها در هر میلی متر مایع منی کمتر از ۱۵ میلیون عدد باشد و تحرک اسپرم ها کم باشد؛ به اصطلاح می گویند اسپرم ضعیف است. مردانی که اسپرم ضعیفی دارند در باروری دچار مشکلاتی خواهند شد؛ بنابراین آگاهی از نشانه ها و دلایل اسپرم ضعیف می تواند در درمان آن موثر باشد. در ادامه ۳ نشانه اسپرم ضعیف را ذکر می کنیم:

• مشکلات نعوظ یا زود انزالی
• درد بیضه یا احساس کشیده شدن پوست بیضه
• ریزش و کاهش موی سر و ریش

خاطرنشان می کنیم که ممکن است هیچ کدام از نشانه های اسپرم ضعیف در فرد مشاهده نشود و فقط او توانایی باروری نداشته باشد؛ به همین دلیل آزمایش اسپرم مطمئن ترین راه تشخیص اسپرم ضعیف یا سالم می باشد. در این آزمایش مایع منی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد و اگر مشخص شود تعداد اسپرم کم است یا اختلالی در تحرک و عملکرد اسپرم ها وجود دارد؛ باید فرد برای تقویت اسپرم تحت درمان قرار گیرد. البته ممکن است تعداد اسپرم در مایع منی بسیار کمتر از حالت طبیعی باشد که به این مشکل آزوسپرمیا می گویند.

مطلب مرتبط: از کجا بفهمم شوهرم وازکتومی کرده؟

بیشتر بخوانید: درمان کاهش میل جنسی زنان

اسپرم سالم چه مشخصاتی دارد؟

توجه داشته باشید که با نگاه کردن به اسپرم نمی توان تشخیص داد که آیا اسپرم سالم است یا ضعیف است؟ بلکه باید در آزمایشگاه مایع منی در زیر میکروسکوب مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد تا سلامت و کیفیت اسپرم های آن بررسی شود. سلامت اسپرم با بررسی ۳ فاکتور تعداد، تحرک و ساختار اسپرم تعیین می شود؛ که در ادامه هر یک از فاکتور ها را شرح می دهیم:

تعداد یا کمیت اسپرم ها

در صورتی که هر میلی متر مایع منی که در موقع انزال از آلت مرد ترشح می شود؛  حداقل دارای ۱۵ میلیون اسپرم باشد؛ مرد باروری مناسبی دارد. با کم شدن تعداد اسپرم ها در مایع منی شوهر ؛ اسپرم های کمتری برای بارور کردن تخمک زن وجود خواهد داشت.

حرکت اسپرم ها

برای بارور کردن تخمک زن؛ اسپرم باید حرکت کند  و از دهانه و لوله رحم خود را به تخمک آماده باروری برساند. برای باروری نرمال حداقل باید ۴۰ درصد از اسپرم ها تحرک داشته باشند.

شکل و ساختار اسپرم ها

اسپرم های سالم و طبیعی دارای سر بیضی و دم بلند هستند؛ هر چه تعداد اسپرم های با شکل و ساختار سالم بیشتر باشد باروری مرد قوی تر خواهد بود.

مطلب مرتبط: ریختن اسپرم روی شکم سبب حاملگی می شود؟

روش خانگی آزمایش اسپرم چیست؟

آزمایش اسپرم در خانه هم قابل انجام است اما به این روش شکل و حرکت اسپرم ها قابل بررسی نمی باشد و اعتبار بالایی ندارد؛ انجام ازمایش اسپرم در آزمایشگاه تخصصی مطمئن تر است.

• تشخیص سلامت اسپرم با آب سرد

در این روش مایع منی شوهر را در داخل یک لیوان سرخالی آب سرد بریزید و دو الی سه دقیقه صبر کنید. اگر مایع منی ته نشین شود یعنی اسپرم او سالم و با کیفیت است. اما اگر مایع منی در سطح آب بماند یعنی کیفیت اسپرم شوهرتان پایین است و احتمالا اسپرم ها مرده اند و اگر مایع منی در وسط آب قرار بگیرد یعنی اسپرم او کمی ضعیف است و ممکن است در آینده مشکل ساز باشد.

• تشخیص ناسالم بودن اسپرم از روی رنگ مایع منی

مایع منی یک رنگ خاکستری مایل به سفید دارد و گاها تغییرات طولانی مدت رنگ آن می تواند نشانه یک بیماری و احتمال ناسالم بودن اسپرم باشد. برای مثال رنگ منی قرمز علامتی برای التهاب پروستات یا غده های تولید مایع منی می باشد و منی زرد یا سبز رنگ می تواند ناشی از عفونت یا وجود ویتامین ها یا داروهایی در مایع منی باشد.

مطلب مرتبط: از کجا بفهمم شوهرم نابارور است؟

راه های درمان و تقویت اسپرم ضعیف

۳ روش درمانی برای اسپرم ضعیف وجود دارند که براساس دلایلی که موجب تضعیف اسپرم می شوند یکی از این روندهای درمانی برای تقویت اسپرم اجرا می شود:

• درمان دارویی

به عنوان مثال در مواردی که مشکل مذکور به دلیل عفونت یا التهاب باشد؛ داروهای ضد التهاب برای فرد تجویز می شود و یا اگر ترشح کم هورمون تستوسترون منجر به تولید اسپرم ضعیف شود؛ داروهای استروئیدی برای فرد تجویز می شود.

• تغییر سبک زندگی

در مواردی که سبک زندگی نامناسب مثل مصرف دخانیات یا عدم تحرک و چاقی دلیل مشکل باشد؛ با اصلاح شیوه زندگی و رژیم غذایی و فعالیت بدنی مناسب و ورزش می توان مسئله را برطرف کرد.

• جراحی

در موارد حادی که ضعف اسپرم به دلایل ژنتیکی یا انسداد در مسیر مجاری انتقال دهنده اسپرم مربوط می شود؛ پزشکان عمل جراحی را برای رفع مشکل پیشنهاد می کنند.

مطلب مرتبط: رابطه زناشویی مناسب چگونه است؟

کلام آخر

در این مقاله به صورت کامل شما را با اهمیت اسپرم سالم در باروری مردان و فاکتورهای مهم برای سالم بودن اسپرم آشنا کردیم و راه های آزمایش خانگی اسپرم را بیان نمودیم؛ همچنین در مورد راه های تقویت اسپرم ضعیف شوهر راهکارهای موجود را بیان کردیم و امیدواریم این مطلب برای شما عزیزان مفید واقع شده باشد.