رفتار قاطعانه نقطه تعادل بین رفتار منفعلانه و پرخاشگری است که در آموزش مهارت های اجتماعی و ارتباطی به عنوان یک مهارت مهم به آن اشاره می شود.
قاطعیت به ما کمک می‌کند بتوانیم از حقوق خود یا دیگران به شیوه ای آرام و مثبت و بدون پرخاشگری دفاع کنیم. در این مقاله از روانکده شما را به طور کاملا دقیق با مرز بین رفتار قاطعانه و پرخاشگری آشنا خواهیم کرد.
فهرست مطالب
تعریف پرخاشگری
پرخاشگری؛ هر رفتار یا عملی آشکار یا پنهان را توصیف می کند که هدف آن آسیب رساندن به خود، فرد دیگر، حیوانات یا آسیب رساندن به اموال فیزیکی باشد.
تفاوت پرخاشگری و خشونت چیست؟
اغلب دو عبارت “پرخاشگری و خشونت” به عنوان اصطلاحات جدانشدنی در کنار هم قرار می‌گیرند و با هم منطبق هستند؛ اما در واقع دو چیز متفاوت می‌باشند. خشونت به معنای پرخاشگری شدید بدنی با هدف وارد کردن آسیب جدی است. به بیان دیگر پرخاشگری همیشه شامل خشونت نیست؛ اما خشونت همیشه شامل پرخاشگری است.
مطلب مرتبط:
انواع پرخاشگری
پرخاشگری می تواند اشکال مختلفی داشته باشد؛ گاهی اوقات بیشتربه صورت پنهانی و ظریف است تا آشکار و مستقیم. پرخاشگری اغلب شامل آسیب فیزیکی یا کلامی است؛ اما می‌تواند اشکال دیگری نیز داشته باشد:
- پرخاشگری فیزیکی: شامل ضربه زدن، لگد زدن، مشت زدن، سیلی زدن یا هر عملی است که باعث آسیب فیزیکی شود.
- پرخاشگری کلامی: می تواند شامل فریاد زدن، فحش دادن، توهین و سایر اظهارات ظالمانه و ناخوشایند باشد که موجب ناراحتی می شود.
- پرخاشگری رابطه‌ای: به اعمالی گفته می‌شود که با هدف آسیب رساندن به شهرت یا روابط شخص دیگر انجام می‌شود. به عنوان مثال می توان به مسخره کردن و شایعه پراکنی اشاره کرد.
- پرخاشگری خصمانه: اعمال عاطفی یا واکنشی را توصیف می کند که شامل قصد خاصی برای صدمه زدن به کسی یا تخریب چیزی است.
- پرخاشگری منفعل: می تواند شامل هرگونه ابراز غیرمستقیم احساسات منفی باشد. مثال‌های رایج عبارتند از رفتار بی کلام، سخنان طعنه‌آمیز و سرزنش.
مطلب مرتبط:
شناخت علائم پرخاشگری
با شناخت علائم پرخاشگری بهتر می‌توانید متوجه رفتار پرخاشگرانه شوید و با آنها مقابله کنید. برخی علائم پرخاشگری عبارتند از:
- احساس تحریک پذیری، عصبانیت، بی حوصلگی یا بی قراری
- عصبانیت ها و طغیان های انفجاری یا خشونت آمیز
- تمسخر یا توهین به همسالان برای برانگیختن واکنش آنها
- تهدید به صدمه زدن به شخص دیگری یا خود
- استفاده از زور و قدرت برای حفظ موقعیت اجتماعی
- صدمه زدن به حیوانات
- از دست دادن لحظه ای کنترل و انفجار ناگهانی خشم
- تهدیدهای کلامی
همراه با اعمال فیزیکی مانند لگد زدن، ضربه زدن و هل دادن از نشانه‌های پرخاشگری می‌باشند.
مطلب مرتبط:
اعتیاد رفتاری چیست و چه کاربردی دارد
بیشتر بخوانید:
طرز برخورد با افراد مسخره کننده
چه عواملی باعث پرخاشگری می‌شوند؟
پرخاشگری معمولاً یک دلیل مشخص و خاصی ندارد؛ اما تعدادی از عواملی که می توانند در رفتار پرخاشگرانه نقش داشته باشند را در ادامه برای شما آورده ایم:
- عوامل بیولوژیکی: شامل رشد نامنظم مغز، ضایعات مغزی، سکته مغزی و زوال عقل.
- عدم تعادل مواد شیمیایی و هورمونی مغز: سطوح نامتعادل برخی از انتقال دهنده های عصبی؛ از جمله سروتونین، دوپامین، تستوسترون و گاما آمینو بوتیریک اسید.
- عوارض جانبی برخی داروها و سایر مواد: شامل کورتیکواستروئیدها، الکل، استروئیدهای آنابولیک و فن سیکلیدین .
- مشکلات سلامت روان: از جمله: اختلال استرس مزمن، اوتیسم، اختلال دو قطبی و افسردگی.
- اختلالات شخصیتی خاص: از جمله اختلالات شخصیت مرزی، ضد اجتماعی و خودشیفته.
- فاکتورهای محیطی: تربیت در محیط پرخاشگرانه و شرایط و چالش‌های زندگی روزمره می‌توانند موجب شوند فرد در پاسخ به استرس، ترس، احساس ناامیدی، بدرفتاری یا شنیده نشدن به ابزار پرخاشگری پناه ببرد؛ چون مدیریت احساسات خود را یاد نگرفته است.
مطلب مرتبط:
قاطعیت به چه معناست؟
قاطعیت به معنای داشتن شخصیتی مطمئن و دفاع از عقاید و ابراز نظرات خود با عزت نفس و اعتماد به نفس و همراه با رعایت ادب و احترام نسبت به نظرات دیگران می‌باشد.
تفاوت قاطعیت و پرخاشگری چیست؟
قاطعیت و پرخاشگری رویکردهای رفتاری متفاوتی برای ارتباط و مدیریت رخدادها هستند که هر کدام دارای نتایج متفاوتی می‌باشند. بین رفتار قاطعانه و پرخاشگری مرز باریکی وجود دارد و اغلب این دو را با هم اشتباه می گیریم. برخی از تفاوت‌های اساسی پرخاشگری و رفتار قاطعانه موارد زیر می‌باشند:
- رفتار قاطعانه یک شکل مثبت از بیان است؛ در حالی که پرخاشگری یک شکل بیان منفی است.
- رفتار قاطعانه ریشه در احترام دارد؛ در حالی که پرخاشگری رفتاری به دور از احترام می‌باشد که در آن به ارزش دیگران بی‌توجهی می‌شود.
- پرخاشگری اغلب بی اثر است و یا موجب بدتر شدن اوضاع می‌شود؛ در حالی که رفتار قاطعانه سازنده است.
- رفتار قاطعانه به معنای دفاع از خود، نیازها و ارزش‌هایتان به شیوه‌ای محترمانه، غیرتدافعی و بدون تهدید است؛ در حالی که پرخاشگری شامل تهدید، تهاجم و رفتارهای سرکوب کننده است.
- افراد قاطع به نظرات دیگران احترام می‌گذارند و به اندازه کافی اعتماد به نفس دارند تا نظر خود را صریح بیان کنند؛ در حالی که فرد پرخاشگر شخصیتی مستبد دارد و به دلیل کمبود اعتماد به نفس تندخو می‌شود و سعی می کند با تسلط بر دیگران تصدیق کند که نظرش کاملاً درست است.
- افراد قاطع مهارت های ارتباطی خوبی دارند و در متقاعد کردن دیگران بسیار توانا هستند؛ اما فرد پرخاشگر فاقد توانایی برقراری ارتباط موثر می‌باشد.
- پرخاشگری ناشی از اهمیت دادن به خود به قیمت نادیده گرفتن احساسات یا افکار دیگران است که آزادی فردی، انتخاب و تصمیم گیری دیگران را نقض می کند؛ اما ارتباط قاطعانه شامل احترام همزمان به مرزهای خود و دیگران است.
- افراد قاطع در مواقع تنش با آگاهی کامل احساسات خود را در یک محدوده درست و سازنده کنترل می‌کنند؛ اما فرد پرخاشگر در این مواقع کنترل احساسات خود را از دست می‌دهد و با بالا بردن صدا، توهین، تمسخر و زبان بدن نامناسب واکنش نشان می‌دهد.
- افراد قاطع نسبت به خود نگرشی مطمئن دارند؛ اما افراد پرخاشگر نگرش متکبرانه ای نسبت به خود دارند و دیگران را دست کم می‌گیرند.
مطالب مرتبط:
اختلال رفتار های ایذایی (مخرب) چیست؟
درمان شناختی رفتاری یا CBT چیست؟
کلام آخر
قاطعیت و پرخاشگری هر دو از ویژگی های رفتاری انسان هستند. رفتار قاطعانه یک مهارت مهم شخصی و بین فردی می‌باشد و از مزایای زیادی برخوردار است؛ اما پرخاشگری روش نامناسبی برای تعامل با دیگران می‌باشد.
با تلاش و تمرین می‌توانید بدون ورود به فاز منفی و پرخاشگری در هر شرایطی به صورت قاطعانه رفتار کنید و شانس موفقیت خود را در طیف وسیعی از موقعیت‌های بین فردی افزایش دهید.
دیدگاهتان را بنویسید