این روزها تقریبا در همه جا صحبت از اعتماد به نفس است. شاید برایتان سوال باشد که اصلا اعتماد به نفس یک ویژگی ذاتی و ثابت محسوب می شود یا اینکه از جنبه ای به جنبه دیگر متغیر است؟! و اینکه آیا می توان آن را افزایش داد؟
خبر خب این این است که اعتماد به نفس یک ویژگی مطلق و پایدار نیست. اعتماد به نفس مهارتی اکتسابی است و از طریق یکسری روشهای علمی و عملی می توان آن را افزایش داد که ما در این مقاله آن ها را بررسی خواهیم کرد.
فهرست مطالب
تعریف اعتماد به نفس
اعتماد به نفس یا خودباوری یعنی با توجه به تجربه موفقیت های قبلی در زمینه یا کاری، بدون نگرانی؛ به توانایی ها و استعدادهای خود در آن کار باور و اعتماد داشته باشیم. به گفته پژوهشگران، اعتماد به نفس کودکان تا سن پنج سالگی شکل می‌گیرد. اعتماد به نفس یک مهارت موردنیاز برای زندگی اجتماعی است که تاثیر مستقیمی روی کیفیت زندگی ما دارد. خبر خوب این است که اعتماد به نفس مهارتی اکتسابی است و از طریق یکسری روشهای علمی و عملی می توان آن را افزایش داد.
میزان اعتماد به نفس با توانایی رابطه مستقیم دارد؛ به این معنی که ما در زمینه‌ای که توانایی و مهارت کافی و لازم را نداریم، بی‌اعتماد به نفس خواهیم بود.
برای مثال یک فرد ممکن است در زمینه نقاشی اعتماد به نفس بالایی داشته باشد ولی برای رانندگی با مشکل روبرو شود و اعتماد به نفس پایینی داشته باشد. پس به صورت کلی باید بدانیم که کاملا طبیعی است که اعتماد به نفس از موقعیتی به موقعیت دیگر تغییر کند؛ یا مثلاً یک ورزشکار حرفه‌ای، ممکن است در تمرینات اعتماد به نفس خوبی داشته باشد، اما در مسابقات مهم تمرکز و اعتماد به نفس خود را از دست بدهد.
البته برخی افراد مهارت لازم برای انجام کاری را دارند اما به خودشان اعتماد و باور ندارند و به همین دلیل شکست می خورند.
زمانی که مهارت کافی در انجام کاری داشته باشیم و باور ذهنی ما نسبت به توانایی انجام دادن آن مثبت باشد؛ در آن زمینه اعتماد به نفس خواهیم داشت.
اعتماد به نفس در یک کار عبارت است از مجموع (دانش کافی انجام کار، مهارت کافی انجام کار و تجربه‌های قبلی انجام کار).
کمبود اعتماد به نفس در چه زمینه‌هایی بیشتر مطرح می شود
- مهارت‌های ارتباطی
- خجالتی و کم حرف بودن
- گرفتن حق خودمان
- ابراز و بیان توانمندی‌ها
- داشتن ارتباط موثر
- سخنرانی و صحبت در جمع و….
مطالب مرتبط: چگونه اعتماد بنفس نوجوانان را افزایش دهیم ؟
مهم‌ترین عوامل علمی موثر بر اعتماد به نفس
دلایل نبود اعتماد به نفس باید ریشه یابی شده و راهکارهای مناسبی برای افزایش آن پیدا شود. برخی از عواملی که به صورت علمی تاثیر آنها بر میزان اعتماد به نفس ثابت شده است به شرح زیر می باشند:
- تاثیر ژن در میزان اعتماد به نفس: انسان‌ها با درجات متفاوتی از اعتماد به نفس به دنیا می‌آیند.
- تاثیر تجربه های دوران کودکی در میزان اعتماد به نفس: تجربه های کودکی و رفتار والدین در دوران کودکی، یکی دیگر از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر اعتماد به نفس افراد است.
- جایگاه جامعه در میزان اعتماد به نفس: الگوها و فرهنگ حاکم بر جامعه به شدت بر میزان اعتماد به نفس افراد آن جامعه تاثیر می‌گذارد.
- تاثیر روابط کاری و عاطفی در میزان اعتماد به نفس: طوری که همکاران در محیط کار با ما رفتار می‌کنند، بر میزان خودباوری ما تاثیرگذار است.
- تاثیر سلامت فیزیکی در میزان اعتماد به نفس: داشتن سلامتی و ظاهر سالم اعتماد به نفس را افزایش می دهد و بالعکس.
- تاثیر رسانه‌های مختلف در میزان اعتماد به نفس: اکثر افراد تصویر غیرواقعی و ساختگی از زندگی خود در فضای مجازی و رسانه‌های مختلف به نمایش می‌گذارند؛ این موضوع می تواند باعث شود در نتیجه مقایسه زندگی خود با آن تصاویر ساختگی اعتماد به نفس مان را ازدست بدهیم.
بیشتر بخوانید:
مقابله با بی خوابی
هیچ‌وقت واژه اعتماد به نفس را به صورت کلی بیان نکنید؛ همیشه بگویید اعتماد به نفس در …
مثلاً نگویید اعتماد به نفس من بالاست؛ بلکه بگویید: اعتماد به نفس من در . . . زیاد است؛ یا نگویید اعتماد به نفس من کم است بلکه بگویید اعتماد به نفس من در . . . کم است. برای نمونه اعتماد به نفس من در نقاشی کم اما در سخنوری زیاد است.
برخی نتایج داشتن اعتماد به نفس
تاثیر داشتن اعتماد به نفس خوب در برخی زمینه ها بسیار مشهود می باشد که برخی از آنها عبارتند از:
- از نقاط قوت و محدودیت‌های خود آگاه هستید و می دانید چگونه زندگی‌خود را با توجه به آنها مدیریت کنید.
- پذیرفتن اشتباهاتتان و پی‌بردن به اینکه بی‌نقص‌بودن نه ممکن است و نه مطلوب؛
- احساس کافی بودن می کنید.
- احساس آرامش درونی دارید.
- بین نقاط قوت و ضعفتان تعادل ایجاد می کنید.
- توانایی ایجاد کردن شادی برای خود و دیگران دارید.
اگرچه این عناصر در کنترل ما نیستند، اما روشهای زیادی برای رسیدن به خودباوری در طول زندگی وجود دارد.
مطالب مرتبط: افزایش اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان
برخی نشانه های کمبود اعتماد به نفس
- تردید به خود
- لذت نبردن از موفقیت ها
- استرس، افسردگی و سایر آسیب‌های روانی
- نگرانی در مورد آنچه دیگران فکر می کنند
- بی اعتمادی به خود و قضاوت های خود
- دلیل تراشی یا سرزنش کردن دیگران در موقع شکست یا اشتباه به جای پذیرفتن اشتباه
- گارد گرفتن حتی در برابر انتقادهای سازنده
- استفاده کردن از زبان بدن تدافعی
- نیازمند بودن به تایید دیگران
- بدبین بودن
- در اغلب کارها مقصر دانستن خود و عذرخواهی های بیجا و مکرر
- فاقد حد و مرز بودن و ناتوانی در نه گفتن
- فرار از موقعیت های رهبری و مسئولیت
- مقایسه خود با دیگران
- ترس از ابراز نظر و عقیده
- تسلیم شدن با اولین شکست
- کمال گرایی منفی
- ترس از تغییر
- منفی بافی
خودباوری نیز مانند دیگر مهارت ها نیاز به تقویت و تمرین دارد. اکنون و با مطالعه نشانه های کمبود اعتماد به نفس، اگر فکر می‌کنید که از خودباوری پایینی برخوردار هستید، با استفاده از روش‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم، می‌توانید اعتماد به نفس خود را افزایش داده و به این ترتیب زندگی خود را به کلی تغییر دهید.
چند تکنیک عملی فوق العاده برای افزایش و تقویت اعتماد به نفس
- برای افزایش اعتماد به نفس در روابط با دیگران آغازگر صحبت باشید و به خودتان ثابت کنید که قدرت صحبت کردن با اطرافیان و دیگران را دارید
- اعتماد به نفس اجتماعی را می‌توان با تمرین در محیط‌های اجتماعی تقویت کرد
- سرتان را بالا نگه دارید، قوز نکنید و صاف بنشینید، مستقیم به مخاطبتان نگاه کنید
- لباس مناسب بپوشید و به ظاهر خود برسید تا احساس بهتری داشته باشید
- با قاطعیت و لحنی ثابت و ریتمیک صحبت کنید
- نیمه پر لیوان را ببینید و مثبت‌اندیش باشیدتا ذهنتان به کارتان متمرکز شود
- فعالیت کنید و بی‌تحرک نباشید زیرا انجام ندادن هیچ کاری، ترس و شک را افزایش می‌دهد
- برای انجام کارهایتان آماده باشید تا جلوی عملکرد ضعیفتان گرفته شود
- با افراد دارای اعتماد به نفس بالا در ارتباط باشید زیرا در آنصورت از آنها الگو خواهید گرفت
- چند هدف نه چندان بزرگ و قابل دستیابی را برای خودتان تعیین کنید و مراحل دستیابی به آنها را هم مشخص کنید و موارد انجام داده شده را در لیست برنامه‌های خود تیک بزنید و یادتان باشد سنگ بزرگ نشانه نزدن است و اهدافی که تعیین می کنید نباید بزرگ و دست نیافتی باشند
- از زبان بدنتان به درستی استفاده کنید مثلا هنگام ناراحتی و خوش حالی اگر به زبان بدنتان دقت کرده باشید در می یابید که با تغییر حالات روحی شما، آن هم تغییر می کند. باید زبان بدنتان را به گونه ای کنترل کنید که در هر شرایطی به اطرافیانتان نشان بدهید که می توانید اوضاع را مدیریت کنید
- عواملی که اعتمادبه‌نفستان را پایین میاورند شناسایی کنید و بیابید که دقیقا چه چیزی است که اجازه اعتماد شما به خودتان و توانایی‌هایتان را نمی‌دهد.مثلا ممکن است عدم تناسب اندام دلیل کم بودن اعتماد به نفس شما باشد
- روی یادگیری مهارت‌هایی که برایتان ارزشمند است تمرکز کنید
- سعی کنید با ترس‌هایتان روبرو شوید تا با عبور از آنها به این باور برسید که می توانید زندگیتان را کنترل کنید. برای مثال اگر از صحبت کردن در جمع می ترسید خودتان با این ترس مواجه کنید
- از روانشناس و مشاور کمک بگیرید چون آنها با کارکرد ذهن و روان انسان ها آشنا هستند و می توانند با بررسی شرایط زندگی شما ریشه ها و دلایل کمبود اعتماد به نفستان را پیدا کنند
- همیشه به دنبال یادگیری مهارت های جدید باشید و در کلاس های مختلف ثبت نام کنید.
- همیشه در زمان حال زندگی کنید و نگران گذشته و آینده نباشید. تمام انرژی تان را در لحظات حال خرج کنید؛ چرا که فردا محصول عملکرد امروز شما می باشد. حسرت چیز هایی را که ندارید نخورید و از داشته هایتان لذت ببرید
- از افرادی که به شما انرژی های منفی می دهند دوری کنید. اجازه ندهید این افراد با افکار مسموم خود شما را نیز درگیر کنند. اگر از انجام کاری مطمئن هستید آن را انجام دهید و اجازه ندهید کسی در انجام کارتان مشکل به وجود آورد
- سعی کنید کارهایی را که شروع کرده اید به نتیجه برسانید و وسط راه و با شکست ها جا نزنید
- انگیزه دادن به خودتان را تمرین کنید تا در لحظات بد و ناامیدی، احساس شکست و بد بختی نکنید. این کار باعث می شود که بتوانید با احساسات منفی مقابله کنید و اعتمادبه نفس تان را برگردانید
- تکنیک نه گفتن را تمرین کنید تا بتوانید در برابر خواسته های نامعقول دیگران این تکنیک برای کم کردن خطا ها و اشتباهاتتان در محل کار، استاندارد ها را بیشتر رعایت کنید
- ارزیابی منصفانه و واقع گرایانه ای از خودتان داشته باشیدکه تحقیرآمیز و یا اغراق آمیز نباشد
- همیشه آماده روبه رو شدن با هر شرایطی باشید؛ در این صورت در هر شرایطی دیگران روی شما حساب باز می کنند و این تاثیر مثبت روی اعتماد به نفس شما خواهد داشت
- خود و اصول خود را بشناسید و همیشه با آن اصول پیش بروید در این صورت زندگی شما جهت دار خواهد بود. بنابراین هر کاری را با اصول خود مقایسه کنید و پس از آن، مطابق آن اصول عمل کنید
- نگرش خود تغییر دهید و به جای این که روی مشکلات تمرکز کنید، از این به بعد روی راه‌حل‌ها متمرکز شوید
- از منطقه امن خود خارج شوید و فرصت های جدیدی برای خود ایجا کنید؛ مثلا در محیط کارتان می توانید مسئولیت های بیشتری به عهده بگیرید و در پروژه های بزرگ وارد شوید
مطالب مرتبط: ۵ راه افزایش اعتماد بنفس
سخن آخر
در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف اعتماد به نفس پرداختیم و یاد گرفتیم که اعتماد به نفس یعنی باور داشتن خود و توانایی هایمان؛ همچنین عوامل علمی مختلف از جمله ژنتیک، تجارب کودکی و اجتماع که بر میزان اعتماد به نفس اثرگذار هستند را بررسی کردیم و آموختیم برای داشتن اعتماد به نفس اول از همه باید خودمان را به خوبی بشناسیم و بعد نیز با روش های تقویت مهارت‌های اعتماد به نفس و مشاوره با روانکده آن را بهبود ببخشیم.
دیدگاهتان را بنویسید